Data monetization konusuna girmeden önce bir düşünelim; yapay zeka, nesnelerin interneti (IoT), Metaverse ve daha bir çok yeni teknoloji konuşulurken elbette insan düşünmeden edemiyor. Bütün bu teknolojiler neden son zamanlarda bu kadar arttı? Cevap çok basit; internet ve mobil cihaz kullanımlarımız o kadar çok veri üretmemize imkan tanıdı ki, artık attığımız her adımın arkasında bir anlam, bir bağlam oluşturmaya sistemler de biz de adapte olduk.
> İlgili İçerik: Dijital Ayak İzlerimizi Kimler İzliyor? Hansel ve Gretel Gibiyiz
Data Monetization Ne Demek?
Girişte bahsettiğim bu yeni teknolojilerin de aslında çoğu bizden öğrendiklerini yine bize sunan ve biz düşünmesek de bizim adımıza tahminler yapan sistemler olarak öne çıkıyor. Hal böyle olunca da üretilen bu veriden para kazanmak adına, büyük miktarlarda yüksek kaliteli veriye sahip ve bunları analiz ederek kullanma uzmanlığı olan kuruluşlar için kazançlı bir iş fırsatları söz konusu diyebiliriz. Bu kuruluşlar, veride saklı içgörülerden ve değerden yararlanarak yeni gelir kaynakları yaratırken ve firmalara kendi pazarlarında rekabet avantajı da sunarak gelirlerini arttırabiliyorlar. Peki ama Data Monetization tam olarak ne demektir?
Data Monetization; yani veriden para kazanma, veriden doğrudan ve/veya dolaylı olarak gelir elde etme sürecinin tamamı için yapılan isimlendirmedir. Bu, veriyi üçüncü taraflara satmayı, veriyi iş kararlarında etkin şekilde kullanmayı veya veriyi temel bileşen olarak kullanan katma değerli hizmetler veya ürünler oluşturmayı içerebilir.
Veriden Para Kazanmanın En İyi Yöntemleri Nelerdir?
Veriden para kazanmanın en karlı yollarını incelememiz gerekirse bir çok faktöre bağlı olduğunu gözlemleyebiliriz. Örneğin paraya çevrilen verinin türü, hedef kitle ve kuruluşun kullanabileceği kaynaklar, uzmanlıklar vb. Bu kadar faktör söz konusu olsa da veriden para kazanmanın en etkili yollarından bazılarını sizler için sıraladım;
- Diğer işletmeler, araştırma kuruluşları veya devlet kurumları gibi üçüncü taraflara veri satmak.
Bu, doğrudan veya bir veri komisyonculuğu veya pazar yeri aracılığıyla yapılabilir. (Peki bu leagal bir işlem midir? İlgili bölüme gitmek için tıklayın.) - İş kararlarına etki sağlamak ve operasyonel verimliliği artırmak için veri kullanmak.
Örneğin bir kuruluş, tedarik zincirini optimize etmek, yeni pazar fırsatlarını belirlemek veya müşteri hizmetlerini iyileştirmek için veri kullanabilir ki bu yöntem dijital dönüşümün büyümeye etkisini gösteren bir çok vakada karşımıza çıkmaktadır. - Veriyi temel bileşen olarak kullanan katma değerli hizmetler veya ürünler oluşturmak.
Kişiselleştirilmiş öneriler oluşturmak, gerçek zamanlı analizler veya içgörüler sağlamak veya veriye dayalı danışmanlık hizmetleri sunmak gibi çeşitlendirebileceğimiz bu yöntem en tutarlı ve düzenli gelir artışı sunan yollardan birisidir. - Ürün veya hizmetleri geliştirmek için veriden yararlanmak.
Örneğin, bir e-ticaret şirketi, veriyi web sitesinin arama işlevini geliştirmek veya müşterilere daha kişiselleştirilmiş ürün önerileri yapmak için kullanabilir. Arama batında çıkan sonuçların ürün stok durumuna, karlılık oranlarına ve kullanıcının daha önceki incelediği ürünlere göre şekillendirilebilmesi satışın karlılık ve büyüme eekseninde manipule edilmesine dolayısıyla da veriden para kazanmaya işaret etmektedir. - Değer yaratmak için veriden yararlanan ortak girişimler veya yeni işler oluşturmak için diğer kuruluşlarla ortaklık kurmak.
Veri odaklı girişimler oluşturmayı, veri odaklı teknolojilere yatırım yapmayı veya veri odaklı araştırma ve geliştirme projelerinde işbirliği yapmayı içeren bu yöntemde ortaklık yapısına göre legal koşulların da dikkate alınması ve birbirine bağlantılı ve/veya semantik olarak alakalı işlerin bir araya gelmesi çok dolaylı da olsa karlı bir iş sürecidir. Data monetization için en önemli yöntemlerden birisi de budur.
3. Parti Firmalara Veri Satışı Yasal Mıdır?
Çoğu durumda, verinin ilgili yasa ve yönetmeliklere uygun olarak toplanması ve kullanılması koşuluyla, verinin üçüncü taraflara satışı yasaldır. Kuruluşların, uygun izni almaları ve veri toplama ve kullanma uygulamalarını açıklamaları koşuluyla, genellikle müşterilerinden veya kullanıcılarından topladıkları veriyi satmalarına izin verilir. Ancak, kişisel veri ve hassas bilgiler gibi belirli düzenlemelere ve kısıtlamalara tabi olan bazı veri türleri vardır. Bu durumlarda, kuruluşların veriyi üçüncü taraflara satmadan önce ek izinler veya lisanslar alması gerekebilir. Kuruluşların, veriyi üçüncü taraflara satarken geçerli tüm yasa ve düzenlemelere uyduklarından emin olmak için bir hukuk danışmanına danışmaları önemlidir.
Data Monetization Projenizde Bu Adımlara Dikkat Etmelisiniz!
Veriden para kazanmanın birkaç kritik bileşeni vardır:
- Yüksek kaliteli veriye erişim: Veriden para kazanmak için bir kuruluşun doğru, ilgili ve değerli veriye erişimi olmalıdır. Bu, veri toplama ve yönetim sistemlerine yatırım yapmanın yanı sıra ilgili veriye erişimi olan diğer kuruluşlarla ortaklıklar ve işbirlikleri geliştirmeyi gerektirebilir.
- Türkiye’de veri erişimi anlamında e-devlet üzerinden bir çok kuruluşla iletişime girmek mümkündür.
- Ayrıca TÜİK üzerinden de bir çok veriye erişebilirsiniz.
- Veri analizi ve kullanımında uzmanlık: Veriden değer elde etmek için gerekli beceriler neler derseniz size; içgörüler oluşturma ve verideki kalıpları/eğilimleri belirleme becerisi derdim. Bu da genellikle veri bilimi, istatistik ve makine öğreniminde özel beceriler ve uzmanlık gerektirir. Bu konuda veri analistleri, veri bilimcileri gibi bir çok yeni nesil iş fırsatı da öne çıkıyor. Bu konudaki ilgili videomu izlemek için buraya tıklayabilirsiniz.
- Net bir gelir modeli: Veriden başarılı bir şekilde para kazanmak (data monetization) için bir kuruluşun, bu alanda nasıl gelir elde edeceğine dair net bir planı olmalıdır. Bu, üçüncü taraflara veri satmayı, iş kararlarını etkilemek için veri kullanmayı veya veriden yararlanan katma değerli hizmetler veya ürünler oluşturmayı içerebilir. Bu 3 ana kategori dışında daha inovatif yaklaşımlar da elbette olacaktır. Bunların birisi seçildikten sonra isterlerin belirlenmesi safhasına geçilmesi gerekmektedir.
- Yasalara ve yönetmeliklere uygunluk: Verinin toplanmasını, kullanılmasını ve paylaşılmasını düzenleyen birçok yasa ve yönetmelik vardır ve yasal sorunlardan ve olası cezalardan kaçınmak için kuruluşların bu düzenlemelere uyum sağlamaları önemlidir.
- Müşteriler ve diğer paydaşlarla güçlü ilişkiler: Veriden para kazanma, genellikle verinin üçüncü taraflarla paylaşılmasını içerir ve kuruluşların, veriden para kazanma girişimlerine yönelik güvenlerini ve desteğini kazanmak için müşterileri ve diğer paydaşlarla güçlü ilişkiler sürdürmeleri önemlidir.
Veri Analistleri Ne İş Yapar ve Neden Onlara İhtiyacınız Var?
Bir veri analistinin ana sorumlulukları tipik olarak aşağıdaki görevleri içerir:
- Çeşitli kaynaklardan veri toplama ve düzenleme: Web, mobile, offline ve daha bir çok kanalda bırakılan izlerin toplanması için veri analistleri çok çeşitli programlama dillerinde yazdıkları yazılımları kullanırlar.
- Veri temizleme ve analiz için hazırlama: Veri türü ve kaynak sayısı arttıkça tek tip bir veri deseni oluşturmak da zorlaşacaktır. Bu nedenle analistler doğru bir kurguya erişebilmek adına veri temizliği ve formatının düzenlemesi konularında görev alırlar. Big data, çöp data olmasın diye bu alana ciddi yatırım yapılmaktadır. Hatta işi sadece veri temizleme, tek formata indirgeme olan veri şirketleri de söz konusudur.
- İstatistiksel ve hesaplamalı yöntemler kullanarak veri analizi yapma: Eldeki verinin değerli olup olmadığını anlayabilmek, data monetization için uygun olup olmadığını anlamak gibi önemli sorulara cevap olabilecek analizler yapmak. Madenlerin dağlardan çıkarılmasından önce dağın, toprak yapısı, kaya ve dizilim topografisi çıkarılırken aslında yapılan da çalışmadaki gibi veri için de öncesimnde analiz gerekmektedir.
- Veri analizinden elde edilen bulguların yorumlanması ve paydaşlara sunulması: Pazarlama veya iş zekasının gerektiği önemli adımlardan birisi de burasıdır. Veri yorumlama da çok değerli bir özellik olarak öne çıkan bir görevdir
- Karar vermeyi desteklemek için veri toplama ve analiz süreçlerini geliştirmek ve uygulamak: Tüm süreçlerin sürekliliği ve bu süreklilik içerisinde elde edilen analizlerin daha anlamlı sonuçlar doğurması için de veri analistleri iş geliştirme, ar-ge ve inovasyona katkı sunmalıdır.
Genel olarak, bir veri analistinin ana hedefi, bir kuruluş içinde içgörü sağlamak ve karar vermeyi desteklemek için veriyi kullanmaktır. Ki bu da aslında yolları data monetization, veriden para kazanmaya da çıkarmaktadır. Genellikle büyük ve karmaşık veri kümeleriyle çalışmayı ve veriden anlamlı içgörüler çıkarmak için çeşitli araç ve teknikleri kullanmayı içerebilir. Veri analistleri, işletme, finans, sağlık ve devlet dahil olmak üzere çeşitli sektörlerde çalışabilir. Biz de şirketimizde data monetization uzmanı bulundurarak aslında kullanıcı verisinden yeni gelir modelleri geliştirmek için teknolojiler de üretiyoruz.
SaaS Şirketleri İçin Data Monetization Yol Haritası
SaaS (Hizmet Olarak Yazılım) şirketleri için data monetization çok değerli bir gelir modelidir. Zira bu şirketler hizmetlerini bir dijital platformda sunar ki bu da bolca veri ürettikleri sonucu doğururur. Peki SaaS şirketleri veriden para kazanmak için hangi taktikleri kullanabilirler? İşte listesi:
- Ürün geliştirmeyi kolaylaştırmak ve kullanıcı deneyimini iyileştirmek için veriyi kullanma. SaaS şirketleri, müşterilerinin ürünlerini nasıl kullandığına ilişkin veri toplayıp analiz edebilir ve bu veriyi iyileştirme ve yenilik fırsatlarını belirlemek için kullanabilir.
- Müşterilere veri odaklı katma değerli hizmetler sunmak. SaaS şirketleri, kişiselleştirilmiş öneriler, gerçek zamanlı analizler veya özel raporlar gibi müşterilerine ek değer sağlayan yeni ürünler veya hizmetler oluşturmak için veriyi kullanabilir. Data monetization için özellikle startupların odaklandığı alan da bu kısımdır genelde. Ancak bu aşamada customer experience yani müşteri deneyimi de çok değerlidir.
- Üçüncü şahıslara veri satışı. SaaS şirketleri, veriyi diğer işletmelere, araştırma kuruluşlarına veya devlet kurumlarına satarak gelir elde edebilir. Bu, doğrudan veya bir veri komisyonculuğu veya pazar yeri aracılığıyla yapılabilir.
- Değer yaratmak için veriden yararlanan ortak girişimler veya yeni işler oluşturmak için diğer kuruluşlarla ortaklık kurmak. Bu, veri odaklı girişimler oluşturmayı, veri odaklı teknolojilere yatırım yapmayı veya veri odaklı araştırma ve geliştirme projelerinde işbirliği yapmayı içerebilir.
- Satış ve pazarlama çabalarını bilgilendirmek için veri kullanma. SaaS şirketleri, pazarlama çabalarını daha etkili bir şekilde hedeflemek ve potansiyel müşterilere kişiselleştirilmiş ve ilgili satış konuşmaları sağlamak için veriyi kullanabilir.
2023 Data Monetization Taktikleri Nelerdir?
Veri pazarı ve veriyi analiz etmek ve kullanmak için mevcut teknolojiler sürekli geliştiğinden, 2023’te data monetization yani veriden para kazanma taktiklerinin tam olarak ne olacağını tahmin etmek biraz zor olsa da önümüzdeki yıllarda devam etmesi veya daha belirgin hale gelmesi muhtemel bazı data monetization eğilimlerini sizler için hazırladım:
- Veriden içgörü ve değer elde etmek için yapay zeka ve makine öğreniminin kullanılması.
- Bağlı cihazlardan, sensörlerden ve sistemlerden büyük miktarda veri üretecek olan Nesnelerin İnterneti’nin büyümesi.
- Veri alım satımı için veri pazarlarının ve diğer platformların oluşturulması da dahil olmak üzere, kuruluşlar arasında veri paylaşımı ve işbirliğinin artan kullanımı.
- Kuruluşların veriyi nasıl toplayabileceğini, kullanabileceğini ve paraya çevirebileceğini etkileyecek yeni gizlilik ve veri koruma düzenlemelerinin geliştirilmesi.
- Tüketicilere özelleştirilmiş ve alakalı deneyimler sağlamak için veriden yararlanan kişiselleştirilmiş hizmetler ve isteğe bağlı deneyimler gibi yeni veri odaklı iş modellerinin ve değer önermelerinin ortaya çıkışı.
Data Monetization Bir Süreçtir ve Yönetilmesi Uzmanlık İster
Yukarıda da açıkladığım üzere veriden para kazanma (data monetization), veriden gelir elde etme sürecinin tamamına verdiğimiz isimdir. Veriden para kazanmanın bazı iyi bilinen örneklerini de düşündüğümüzde ortaya uzmanlık gerekliliği çıkmaktadır. Özellikle ürün ve hizmetleri iyileştirmek için veri kullanmak konusunda dikkatli seçimler yapılmalıdır.
Globalde birçok şirket, ürünlerini ve hizmetlerini iyileştirmek için verileri kullanır. Örneğin, yolculuk paylaşımı yapan bir şirket, fiyatlandırma ve yönlendirme algoritmalarını optimize etmek için müşteri tercihleri ve davranışlarına ilişkin veriyi kullanabilir, bu da müşteriler için daha iyi hizmet ve şirket için daha fazla gelir sağlar. Türkiye’de de ulaşım hizmetine katkı sunan veya aracılık eden platformlar bu veriyi benzer alanlarda geliştirme için kullanmaktadır. Bitaksi, Martı, Getir, İstanbul Senin gibi platformların ürettiği veri bu alanda ne kadar değerli bir fırsat olduğunun da göstergesidir.
Data as a service yani hizmet olarak veri sağlama ise diğer öne çıkan ve uzmanlık isteyen iş dalıdır. Bazı şirketler, veriye erişim veya belirli analizler veya içgörüler için müşterilerden ücret alarak verisine bir hizmet olarak erişim imkanı sunar. Örneğin, bir hava durumu şirketi, sigorta şirketleri veya tarım işletmeleri gibi diğer kuruluşlara geçmiş hava durumu modellerine ilişkin veriye erişim sunabilir. Data monetization için müthiş bir örnek değil mi? Aynısını niş bir blog için de düşünmek zor olmasa gerek.
Genel olarak, veriden para kazanma yani data monetization birçok şekilde gerçekleştirilebilir ve belirli örnekler, kullanılan veri türüne ve kuruluşun faaliyet gösterdiği sektöre göre değişir. Değişmeyen en değerli şey ise veriyi üretenin insan olduğu gerçeğidir. Unutmayın veriden para kazanmak için insanı ve davranışlarını çok iyi anlamalısınız.
