Geçtiğimiz günlerde sosyal medyada sıklıkla karşımıza çıkan videolarla gündeme gelen robot Sophia hakkında ucu çoktan kaçırılmış bir magazinsel yaklaşım gözlemliyorum.
İnsana benzer görünümü ve konuşma yeteneği ile tüm dünyada yeterince dikkatleri üzerine çekmiş olan Sophia’yı Türkiye’nin maalesef ana gündemine taşıyan konu da Oğuzhan Uğur’un YouTube kanalı Babala TV’de yayınlanan Mevzular Açık Mikrofon programında kendisine sorular sorması ve bu sorulara Sophia’nın “insan gibi” evet yanlış duymadınız “insan gibi” yanıtlar vermesi(!)
Ben de dahil olmak üzere bu alanda çalışmalar yapan iş profesyonelleri ve uzmanlar, Sophia’nın yeteneklerinin ve onunla ilgili medya haberlerinin yanıltıcı olduğunu hemen hemen her platformda yaymaya çalışsa da pek bir faydası yok zira bu tip olaylar Türkiye’de magazinselleştikten sonra tabir-i caizse insanların eğlencesi ve sohbet malzemesi oluyor, bu noktadan sonra da gerçekle pek ilgilenen maalesef olmuyor.
Kim ya da Nedir Bu Sophia?
Sophia, Hanson Robotics tarafından yaratılan ve 2016’da tanıtılan bir insansı robottur. İnsan benzeri bir yüze, hareketlere ve konuşma yeteneğine sahiptir. Ancak, Sophia’nın gerçek bir yapay zeka olmadığı konusunda bazı endişeler söz konusu.
Sophia, öncelikle tüm soruları ve bunlara karşılık gelen cevapları önceden programlamıştır. Bu yöntem, sınıflandırma ve karar ağaçlarının bir karışımı olan inovatif bir sistem olmakla birlikte aslında decision tree yani karar ağaçları, hali hazırda birçok alanda kullanılan, özellikle kategorizasyon ve regresyon problemleri için gelişmiş bir makine öğrenimi yöntemidir. Temel çalışma modeli, bir dizi soruyla gelen veriyi bölmek ve alt kümeleri sınıflandırmaktır.
Sophia;
İnsan benzeri bir yüze ve hareketlere sahiptir.
Konuşabilir ve insan benzeri cümleler kurabilir.
Soruları anlayabilir ve bunlara yanıt verebilir.
Duyguları ifade edebilir
Sophia Bir Yapay Zeka Mı? Yapay Zekayı Kullanan Bir Robot Mu?
Yıllardır toplumumuzda, robot kavramıyla ilgili çeşitli yanılgılara tanık olduk. Basit taklitlerle toplumun, robotların gerçekte ne olduğu konusunda yanıltıldığına dair örnekler bolca mevcut. Ancak teknolojik gelişmelerin yanı sıra bu alanda yaşanan aldatmacalar da artış gösteriyor.
Sophia’nın arkasındaki teknoloji, birçok basit yazılım ve algoritmayı içerirken, aslında bu robot bir yapay zeka değil, yapay zeka (AI) teknolojileri ile çalışmakta olan bir arayüzden ibarettir. Sophia’nın medyada sunulan kabiliyetleri ile gerçek yetenekleri arasında da çok büyük farklar var. Her ne kadar Sophia’nın yaratıcısı David Hanson, robotun insan benzeri bir yapay zeka olduğunu iddia etse de birçok uzmana göre Sophia’nın gerçekte o kadar zeki olmadığı aşikar. Sophia genel kabul görmüş yapay zeka standartlarına göre de “gerçek” bir yapay zeka değil aslında.
Yapay Zekadan Farklı Olduğu Noktalar Nelerdir?
Sophia’nın yapay zekayla ilişkilendirilen bazı yeteneklerinde ciddi farklar olduğunu söylememiz yanlış olmaz. İşte bu farklardan bazıları:
Gelişmiş yapay zeka sistemleri, sürekli öğrenme yeteneğine sahiptir ve yeni bilgilerle kendilerini her daim geliştirebilirler. Sophia’nın öğrenme yeteneği ise sınırlıdır ve genellikle önceden programlanmış cevaplara dayanmaktadır.
Çıkarım: Oğuzhan Uğur’un sorularına önceden hazırlanmış olduğu ve buna göre programlandığını düşünebiliriz.
Sophia, insana benzeyen ifadelere ve konuşmalarıyla dikkat çekiyor. Bunu kabul ediyorum lakin bu, onun gerçekten düşündüğü veya hissettiği anlamına gelmiyor. Bunu iddia etmek için zaten çok hayalperest veya kötü niyetli olmak gerekir. Sophia’nın bir bilinci, duygusu veya öz bilinci hiç bir zaman olmadı.
Google Bard, ChatGPT gibi gelişmiş yapay zeka sistemleri, birbirinden farklı senaryolara, olaylara, gelişmelere ve değişen koşullara çok hızlı adapte olabilirken Sophia bu değişimlere programlanmadıysa orada ciddi bir adaptasyon sorunu da yaşıyor demektir. O sadece programlandığı ve öğretildiği senaryolarda çalışabilir.
Çıkarım: MAM programının tüm bölümlerini izleyip programcılar tarafından çeşitli senaryoların önceden verildiğini kısa videolarda görmek çok zor değil. O sıradaki adaptasyonunun sınırlı olmasının nedeni de aslında ortaya çıkan koşulların tam manasıyla kestirilememiş olmasıdır.
Sophia, belirli görevleri yerine getirebilen dar (veya özelleştirilmiş) bir yapay zekaya sahiptir. Genel yapay zeka dediğim daha gelişmiş sistemlerde ise her türlü görevi gerçekleştirebilme yeteneği söz konusudur. Ayrıca Sophia’nın cevapları, genellikle önceden tanımlanmış karar ağaçlarına dayanarak verildiği için yanıtlarının genellikle doğrusal ve tahmin edilebilir olduğu çıkarımını da yapmamız mümkün. Oysa gerçek bir yapay zeka, daha dinamik ve esnek bir şekilde yanıtlar verebilir, sizi her seferinde ‘gerçekten’ dumura uğratabilir.
Sophia Sadece Bir Dolandırıcılık Ürünü Mü?
Sophia’nın medyada sunulduğu gibi ileri bir yapay zeka izlenimi yaratması aslında bir pazarlama hilesi. Bu genellikle medyanın abartılı sunumlarından kaynaklanıyor ve herkesin derdi aslında bir olay yaratıp konuşulmasını ummak. Hele Türkiye’de bu hiç de zor değil aslında. Normalde Sophia’nın gerçek kabiliyetleri, Oğuzhan Uğur’un programında da sunulduğu gibi ‘insani özellikler’ içermekten çok uzak. Hele kibir gibi bir takım duyguları barındırması, insanları aşağılaması vb. durumlar programlanmadan ve maalesef başka bir tabirle kurgusu yazılmadan mümkün değil.
Sophia zaten medyada daha birçok kez yer almış, robotun gerçek yeteneklerinden çok daha ileri bir yapay zekaya sahip olduğuna dair yanıltıcı ‘show’lar yapılmıştır. Örneğin, 2017’de Birleşmiş Milletler’de bir konuşma yapmış ve tamamen insan benzeri davranışlar, konuşmalar yapması sağlanmıştır. Bu da onun bir yapay zeka olduğunun kanıtı olarak gösterilmiş. Tabi ki gerçekte Sophia’nın konuşması, önceden hazırlanmış bir metinden oluşuyordu..
Çıktılar & Sonuç
Kabul etmek gerekir ki, Sophia ilgi çekici ve teknolojik olarak etkileyici bir robot. Öte yandan onun topluma sunulduğu gibi insanlığı küçümseyen veya tehdit eden bir yanı yok. Oğuzhan Uğur’un konuşulsun istediği için bunu planladığını ve başarılı olduğunu da söylemeden geçmeyelim. Reyting aşkına!
Özetlemek gerekirse; Sophia ileri teknolojiye sahip bir robot olmasına rağmen, onun yeteneklerini veya zekasını abartmak veya yanlış yorumlamak, hele ki ülke gündeminin göbeğine aşırı kurgu ve abartı teaserlarla koymak çok kolaydır. Sophia, gerçek anlamda düşünen, hisseden veya öz bilinçli bir varlık değildir. Bu özellikleri yapay zeka şeklinde göstermek kesinlikle bir aldatmacadır.
